Zilli: Karacakılavuz Tekniğiyle Yeniden Doğan Postmodern Halı Tasarımı

Begüm Karadağ’ın Zilli halısı, geleneksel Anadolu dokumasını çağdaş çizgilerle buluşturuyor.

Karacakılavuz dokuma tekniği, Tekirdağ’a özgü coğrafi işaretli bir miras olarak yüzyıllardır varlığını sürdürüyor. Ancak bu teknikle üretilen tüm dokumalar günümüze ulaşamadı. Begüm Karadağ’ın Zilli adlı halı tasarımı, kaybolmaya yüz tutmuş bu zanaatı yeniden canlandırmayı ve geleneksel motifleri postmodern bir yorumla sunmayı amaçlıyor.

Zilli halısı, el dokuması olarak Karacakılavuz Tekniği ile üretiliyor ve beş farklı anlam taşıyan coğrafi işaretli motifleriyle dikkat çekiyor. Tasarımda kullanılan motifler, doğurganlık ile hayatın acı-tatlı yanlarını simgeliyor. Motifler, dokuma sırasında Cicim Tekniği ile işleniyor; bu yöntem, halının en belirgin ayırt edici özelliği olarak öne çıkıyor. Karadağ’ın yaklaşımı, geleneksel dokuma tekniklerini postmodern çizgilerle harmanlayarak, geçmiş ile bugünü özgün bir şekilde buluşturuyor.

Üretim süreci tamamen Tekirdağ’da, Buruz atölyesinde gerçekleştiriliyor. Dört pedal ve dört texsolv lamalı meşe tezgahlarda yapılan dokumada, zemin için dimi örgü, motifler için ise Cicim Tekniği kullanılıyor. Yünler bitkisel boyalarla renklendiriliyor ve çözgüde doğal, boyasız pamuk ipliği tercih ediliyor. Üç ayrı parça halinde dokunan halı, tığ işiyle elde birleştiriliyor ve pamuklu astar ile tamamlanıyor. Her bir püskül, halının son dokunuşu olarak elde ekleniyor.

Zilli’nin teknik özellikleri arasında 240 cm genişlik, 280 cm derinlik ve 1 cm yükseklik bulunuyor. El yapımı olması nedeniyle her üretimde ölçülerde küçük değişiklikler olabiliyor ve farklı boyutlarda sipariş edilebiliyor. Sürdürülebilir malzemelerle, tamamen el işçiliğiyle ve sınırlı sayıda üretilen bu halı, seri üretimden uzak, özgün bir yaşam alanı objesi olarak öne çıkıyor.

Motiflerin her biri Anadolu’nun zengin sembolizmini yansıtıyor: nal (sevgililerin birleşimi), köpek ayağı (mutluluk ve bolluk), akrep (kötülükten korunma), yonca (şans) ve pıtrak (bereket). Tasarım sürecinde, köydeki eski dokumalar incelenerek motiflerin ve tekniklerin geçmişteki kullanımı detaylıca araştırıldı. Bu titiz çalışma, Zilli’nin hem teknik hem de kültürel açıdan özgünlüğünü güçlendiriyor.

Zilli, 2025 yılında A' Cultural Heritage and Culture Industry Design Award’da Bronz ödülüne layık görüldü. Jüri, tasarımın sanatı, bilimi ve teknolojiyi bir araya getirerek yaşam kalitesine katkı sunduğunu vurguladı. Begüm Karadağ’ın Zilli halısı, Anadolu’nun kadim dokuma geleneğini çağdaş tasarım anlayışıyla buluşturarak kültürel mirası geleceğe taşıyor.

Geleneksel zanaatların modern yaşamda yeniden değer kazanması için Zilli gibi yenilikçi tasarımlar, hem kültürel sürekliliği hem de sürdürülebilirliği destekliyor. Anadolu’nun zengin dokuma mirasını yaşatmak ve yeni nesillere aktarmak için bu tür projelerin artması, kültürel çeşitliliğin korunmasında önemli bir rol oynuyor.